دانانی واڵێتی کریپتۆ

دوای ئەوەی کە بنەماکانی کریپتۆکەرەنسی و تەکنەلۆژیای بلۆکچەینت تێگەیشت، هەنگاوی پێویستی دواتر دامەزراندنی وۆڵێتێکە بۆ هەڵگرتن، ناردن و وەرگرتنی داراییە دیجیتاڵەکانت. وۆڵێتی کریپتۆ وەک دەروازەی کەسیت بۆ ئیکۆسیستەمی بلۆکچەین وێنا بکە – بەڵام بەپێچەوانەی وۆڵێتە نەریتییەکان، وۆڵێتەکانی کریپتۆ “هەڵناگرن” دراوەکانت. لە جیاتی ئەوە، ئەو کلیلە تایبەتانە هەڵدەگرن کە دەستت پێدەگەیەنن بە داراییەکانت لەسەر بلۆکچەین. با هەموو ئەوەی پێویستە دەربارەی وۆڵێتەکانی کریپتۆ بیزانیت، تاوتوێ بکەین.

واڵێتی کریپتۆ چییە؟

واڵێتی کریپتۆکەرەنسی ئامرازێکی دیجیتاڵە کە ڕێگەت پێدەدات لەگەڵ تۆڕی بلۆکچەین کارلێک بکەیت. کلیلە تایبەت و گشتییەکانت دروست دەکات و هەڵیان دەگرێت – ئەو کۆدە کریپتۆگرافیانەی کە تواناتان دەدەنێ کریپتۆکەرەنسی بنێرن و وەریبگرن. کلیلی گشتیت ناونیشانێک دروست دەکات کە کەسانی تر دەتوانن کریپتۆی بۆ بنێرن (هاوشێوەی ناونیشانی ئیمەیل)، لەکاتێکدا کلیلی تایبەتت (هاوشێوەی وشەی نهێنی) خاوەندارێتی دەسەلمێنێت و ڕێگەت پێدەدات دەستت بە پارەکانت بگات و بەڕێوەیان ببەیت.

جۆرەکانی واڵێتی کریپتۆ

تێگەیشتن لە جۆرە جیاوازەکانی وۆڵێت گرنگە بۆ هەڵبژاردنی ئەوەی کە گونجاوە بۆ پێداویستییەکانت. هەر یەکێکیان هاوسەنگی جیاواز لە نێوان ئاسایش و ئاسانکاریدا پێشکەش دەکات:

واڵێتی گەرم (پەیوەست بە ئینتەرنێت)

واڵێتی سۆفتوێر: ئەپڵیکەیشنەکان لەسەر کۆمپیوتەر یان مۆبایلەکەت دادەمەزرێنرێن.

• واڵێتی دێسکتۆپ: لەسەر کۆمپیوتەر یان لاپتۆپەکەت دادەمەزرێنرێت (نموونەکان: ئێگزۆدس، ئیلێکترۆم)
• واڵێتی مۆبایل: ئەپەکان لەسەر مۆبایلەکەت بۆ دەستگەیشتن لە هەموو شوێنێک (نموونەکان: ترەست وۆڵێت، کۆینبەیس وۆڵێت)
• واڵێتی وێب: واڵێتی بنکەی-وێبگەڕ کە لە ڕێگەی ماڵپەڕەکانەوە دەستیان پێدەگەیت (نموونەکان: مێتاماسک، مای ئیسێر وۆڵێت)

واڵێتی ئێکسچەینج: لەلایەن ئێکسچەینجەکانی کریپتۆکەرەنسییەوە دابین دەکرێن کە تێیاندا بازرگانی دەکەیت.

• ئاسانە بەڵام کەمتر سەلامەتە چونکە ئێکسچەینجەکە کۆنتڕۆڵی کلیلە تایبەتەکانت دەکات
• نموونەکان: وۆڵێتەکانی باینانس، کۆینبەیس، کراکێن

واڵێتی سارد (هەڵگرتنی دەرهێڵ)

واڵێتی هاردوێر: ئامێری فیزیایی کە کلیلە تایبەتەکانت بە شێوەی دەرهێڵ هەڵدەگرن.

• باشترین ئاسایش بۆ داراییە بەرچاوەکان
• بژاردە ناسراوەکان بریتین لە لێجەر نانۆ، ترێزۆر، و کیپکی
• تەنها کاتێک پەیوەندی بە کۆمپیوتەرەکەتەوە دەکەیت کە بۆ مامەڵەکان پێویستت پێیەتی

واڵێتی کاغەز: بەڵگەی فیزیایی کە وەشانی چاپکراوی کلیلە گشتی و تایبەتەکانت لەخۆدەگرێت.

• زۆر جار کۆدی QR لەخۆدەگرێت بۆ سکانکردنی ئاسان
• بە تەواوی دەرهێڵە بەڵام هەستیارە بۆ زیانی فیزیایی
• بەهۆی ئاستەنگەکانی ئەزموونی بەکارهێنەر، کەمتر باوە

باشترین کردارەکانی ئاسایشی وۆڵێت

پاراستنی داراییە کریپتۆکانت پێویستی بە وردبینییە. ئەم کردارە پێویستانەی ئاسایش پەیڕەو بکە:

• هەرگیز کلیلە تایبەتەکانت یان ڕستەی وشەکانی دڵنیاکردنەوە هاوبەش مەکە: هەر کەسێک ئەمانەی هەبێت دەتوانێت دەستی بە پارەکانت بگات.
• وشەی نهێنی بەهێز بەکاربهێنە: وشەی نهێنی تایبەت و ئاڵۆز بۆ وۆڵێتەکانی سۆفتوێر دروست بکە.
• ڕەسەنایەتی دوو-فاکتەر (2FA) چالاک بکە: توێژاڵێکی زیادەی پشتڕاستکردنەوە زیاد بکە لە دەرەوەی وشەی نهێنیت.
• پشتیوانی وۆڵێتەکەت بکە: ڕستەی وشەکانی چاکبوونەوە لە چەند شوێنێکی سەلامەت هەڵبگرە.
• واڵێتی هاردوێر بۆ بڕە گەورەکان بەکاربێنە: داراییە بەرچاوەکان لە هەڵگرتنی سارددا بهێڵەوە.
• مامەڵەکان پشتڕاست بکەوە: هەمیشە ناونیشانەکان دووبارە پشکنین بکە پێش ناردنی کریپتۆکەرەنسی.
• سۆفتوێری وۆڵێت نوێ بکەوە: ئەپڵیکەیشنەکانی وۆڵێتەکەت نوێ ڕابگرە بۆ پاچی ئاسایش.
• لە فیشینگ ئاگادار بە: تەنها ئەپڵیکەیشنەکانی وۆڵێت لە سەرچاوە فەرمییەکان دابگرە.

دامەزراندنی یەکەم وۆڵێتت: ڕێبەری هەنگاو بە هەنگاو

با پرۆسەی دامەزراندنی دوو جۆری باوی وۆڵێت تاوتوێ بکەین:

دامەزراندنی واڵێتی مۆبایل (نموونە)

١. واڵێتێکی باوەڕپێکراو هەڵبژێرە: توێژینەوە لە بژاردەکان بکە وەک ترەست وۆڵێت، ئێگزۆدس، یان کۆینبەیس واڵێت

٢. لە سەرچاوە فەرمییەکان دایبگرە: فرۆشگای فەرمی ئەپەکان (گووگڵ پلەی/ئاپ ستۆر) یان ماڵپەڕی گەشەپێدەر بەکاربهێنە

٣. دایمەزرێنە و ئەپڵیکەیشنەکە بکەوە: ڕێنماییەکانی سەر شاشە پەیڕەو بکە

٤. واڵێتێکی نوێ دروست بکە:

• “واڵێتی نوێ دروست بکە” یان هەڵبژاردەیەکی هاوشێوە هەڵبژێرە – 
• وشەیەکی نهێنی بەهێز دابنێ –
• سیکوریتی بایۆمەتری چالاک بکە ئەگەر بەردەستە – 
• ٥. پشتیوانی ڕستەی چاکبوونەوەت بکە:
• ڕستەی وشەکانی دڵنیاکردنەوەی ١٢-٢٤ وشەیی بە تەواوی وەک نیشاندراوە بنووسەوە
• لە چەند شوێنێکی سەلامەت و دەرهێڵدا هەڵیان بگرە
• هەرگیز بە شێوەی دیجیتاڵ هەڵیان مەگرە یان وێنەی شاشەیان مەگرە ٦. پشتیوانییەکەت پشتڕاست بکەوە: زۆربەی وۆڵێتەکان زانینی ڕستەی چاکبوونەوەت تاقی دەکەنەوە. ٧. ئاسایشی زیادە دابمەزرێنە: 2FA و هەر تایبەتمەندییەکی تری ئاسایش چالاک بکە.

دامەزراندنی واڵێتی هاردوێر (نموونە)

١. لە سەرچاوە فەرمییەکان بیکڕە: ڕاستەوخۆ لە بەرهەمهێنەران یان فرۆشیارە ڕێگەپێدراوەکان بیکڕە

. ٢. پشکنینی دەستکاریکردن: دڵنیابە لە ساغی پاکەتکردن و هەنگاوەکانی پشتڕاستکردنەوەی بەرهەمهێنەر پەیڕەو بکە

. ٣. سۆفتوێری هاوەڵ دامەزرێنە: ئەپڵیکەیشنی فەرمی دێسکتۆپ یان مۆبایلی وۆڵێتەکە دابگرە.

٤. ئامێرەکەت پەیوەست بکە: ڕێنماییەکان پەیڕەو بکە بۆ پەیوەستبوون لە ڕێگەی  USB یان بلوتووس.

٥. کۆدی PIN دابنێ: PIN-ێکی سەلامەت دروست بکە بۆ پاراستنی دەستگەیشتنی فیزیایی.

٦. ڕستەی وشەکانی چاکبوونەوە تۆمار بکە: ڕستەی وشەکانی دڵنیاکردنەوەی دروستکراو لەسەر کارتە دابینکراوەکە بنووسەوە.

٧. ئەپە پێویستەکان دامەزرێنە: زۆربەی وۆڵێتە هاردوێرەکان پێویستیان بە ئەپی تایبەتە بۆ کریپتۆکەرەنسییە جیاوازەکان.

بەڕێوەبردنی چەندین کریپتۆکەرەنسی

کاتێک قووڵتر دەچیتە ناو کریپتۆوە، لەوانەیە جۆری جیاوازی تۆکەن کۆ بکەیتەوە. ئەمەش چۆنیەتی بەڕێوەبردنی چەندین کریپتۆکەرەنسی:

• واڵێتی فرە-دراو: زۆربەی وۆڵێتەکان پشتگیری چەندین کریپتۆکەرەنسی دەکەن (ئێگزۆدس، ترەست وۆڵێت، کۆینۆمی)
• پەیوەستکردنی وۆڵێت: هەندێکیان ڕێگە دەدەن واڵێتی هاردوێر بە ڕووکاری سۆفتوێرەوە پەیوەست بکەیت
• بەدواداچوونی پۆرتفۆلیۆ: تایبەتمەندی بۆ چاودێریکردنی بەهای داراییەکانت لە دراوە جیاوازەکاندا
• گونجاندنی تۆڕ: دڵنیابە کە وۆڵێتەکەت پشتگیری تۆڕی بلۆکچەینی تۆکەنەکانت دەکات (بیتکۆین، ئیسێریۆم، سۆلانا، هتد)

چاککردنەوەی وۆڵێتەکەت

ئەگەر دەستگەیشتنت بە ئەپڵیکەیشنی وۆڵێت یان ئامێرەکەت لەدەست دا، مەترسە. ڕستەی وشەکانی چاکبوونەوەت دەتوانێت دەستگەیشتن بە پارەکانت بگەڕێنێتەوە:

١. سۆفتوێری وۆڵێتەکەت لەسەر ئامێرێکی نوێ دامەزرێنە یان واڵێتی هاردوێرەکەت ڕێسێت بکە ٢. بژاردەی “چاککردنەوە” یان “هاوردەکردنی وۆڵێت” هەڵبژێرە ٣. ڕستەی وشەکانی دڵنیاکردنەوە بە ڕیزبەندی دروست دابنێ ٤. پشتڕاستی بکەوە و جارێکی تر دەستت بە کریپتۆکەرەنسییەکەت بگات

هەنگاوەکانی دواتر لە گەشتی کریپتۆتدا

کاتێک وۆڵێتەکەت دامەزرا، ئامادەیت بۆ وەرگرتن، هەڵگرتن و ناردنی کریپتۆکەرەنسی. لە وتاری داهاتووماندا، ئێکسچەینجەکانی کریپتۆکەرەنسی دەخەینە ڕوو – ئەو پلاتفۆرمانەی کە دەتوانیت داراییە دیجیتاڵەکان بکڕیت و بازرگانیان پێوە بکەیت بە بەکارهێنانی وۆڵێتە تازە دروستکراوەکەت.

ئاگاداری: ئەم وتارە تەنها بۆ مەبەستی زانیارییە. هەمیشە توێژینەوەی وردی بکە پێش هەڵبژاردنی چارەسەری وۆڵێت، و هەرگیز زیاتر لەوەی کە دەتوانیت لەدەستی بدەیت لە کریپتۆکەرەنسیدا وەبەرهێنان مەکە.