دراوی کریپتۆ: تێگەیشتن لە بنەماکان

لە جیهانێکدا کە گۆڕانکاریی دیجیتاڵ هەموو لایەنێکی ژیانمان دەگرێتەوە، کریپتۆکەرەنسی یەکێکە لە داهێنانە داراییە شۆڕشگێڕەکانی سەدەی ٢١. بەڵام بە تەواوی کریپتۆکەرەنسی چییە و بۆچی دەبێت گرنگی پێبدەیت؟ با چاوێک بخشێنین بەو بنەمایانەی کە پێویستە هەموو کەسێکی نوێ بیزانێت.
کریپتۆکەرەنسی چییە؟
لە ناوەڕۆکدا، کریپتۆکەرەنسی شێوەیەکی دیجیتاڵ یان مەجازی پارەیە کە کریپتۆگرافی بەکاردێنێت بۆ پاراستن. بە پێچەوانەی دراوە نەریتییەکان کە لەلایەن حکومەتەکانەوە دەردەچن (دراوی فیات وەک دۆلاری ئەمریکی یان یۆرۆ)، کریپتۆکەرەنسییەکان لەسەر سیستەمی نامەرکەزی کار دەکەن کە لەسەر تەکنەلۆژیای بلۆکچەین بنیاتنراون.
تایبەتمەندییە سەرەکییەکان کە کریپتۆکەرەنسی دەکەن بە تایبەت ئەمانەن:
- نامەرکەزی: هیچ دەسەڵاتێکی ناوەندی کۆنتڕۆڵیان ناکات
- شەفافیەت: مامەڵەکان لە تۆمارێکی گشتیدا تۆمار دەکرێن
- پاراستن: تەکنیکە پێشکەوتووەکانی کریپتۆگرافی مامەڵەکان دەپارێزن
- بێ سنوور: دەکرێت بۆ هەر شوێنێکی جیهان بنێردرێت بەبێ سنووردارکردنی بانکی نەریتی
- کەمیی رێژەکان: زۆربەیان بڕیان سنووردارە (وەک سنووری ٢١ ملیۆن دانەی بیتکۆین)
لەدایکبوونی بیتکۆین و بلۆکچەین
شۆڕشی کریپتۆکەرەنسی لە ساڵی ٢٠٠٩ دەستی پێکرد کاتێک کەسێک یان گرووپێکی نەناسراو بە نازناوی ساتۆشی ناکامۆتۆ، بیتکۆینی ناساند. لە وتارێکدا بە ناوی “بیتکۆین: سیستەمی پارەی ئەلیکترۆنی ڕاستەوخۆ”، ناکامۆتۆ دیدێکی بۆ دراوێکی دیجیتاڵ خستە ڕوو کە بەبێ دەسەڵاتی ناوەندی کار بکات.
بیتکۆین کێشەی “خەرجکردنی دووجار”ی چارەسەر کرد (دڵنیابوون لەوەی کە پارەی دیجیتاڵ ناتوانرێت دوو جار خەرج بکرێت) لە ڕێگەی تەکنەلۆژیا ژێرخانەکەی: بلۆکچەین. ئەم داهێنانە بنەمای دروستکرد بۆ هەزاران کریپتۆکەرەنسی کە دواتر هاتن.
زاراوە بنەڕەتییەکانی کریپتۆکەرەنسی
پێش ئەوەی زیاتر قووڵ ببینەوە، ئاشنا بە بەم زاراوە بنەڕەتییانە:
- بلۆکچەین: تۆمارێکی دیجیتاڵی دابەشکراوە کە هەموو مامەڵەکان تۆمار دەکات لە تۆڕێکی کۆمپیوتەردا
- واڵێت یاخود جزدان: شوێنێکی هەڵگرتنی دیجیتاڵییە بۆ کریپتۆکەرەنسییەکانت (هاوشێوەی حسابی بانک)
- کلیلی تایبەت: کۆدێکی نهێنییە کە دەستت دەگەیەنێت بە پارە کریپتۆکەت
- کلیلی گشتی: ناونیشانی واڵێتەکەتە کە کەسانی تر دەتوانن کریپتۆی بۆ بنێرن
- ماینینگ: پرۆسەی پشتڕاستکردنەوەی مامەڵەکان و زیادکردنیان بۆ بلۆکچەین
- نۆد: هەر کۆمپیوتەرێک کە پەیوەندی بە تۆڕی کریپتۆکەرەنسییەکەوە دەکات
- ئێکسچەینج: پلاتفۆرمەکان کە دەتوانیت بەهۆیانەوە کریپتۆکەرەنسی بکڕیت، بفرۆشیت و بازرگانی پێوە بکەیت، وەکو کوردکۆین و باینانس
- ئاڵتکۆین: هەر کریپتۆکەرەنسییەک جگە لە بیتکۆین
بیتکۆین (BTC): یەکەمین و گەورەترین دراوی دیجیتاڵییە بە سەرمایەی بازاڕ. زۆرجار پێی دەوترێت "زێڕی دیجیتاڵ"، کە وەک ئامرازێک بۆ هەڵگرتنی بەها و پاراستنی سامان بەرامبەر هەڵاوسان دەبینرێت.
دراوە دیجیتاڵییە سەرەکییەکان کە پێویستە هەموو کەسێکی نوێ بیانناسێت
لەکاتێکدا هەزاران کریپتۆکەرەنسی لە ئەمڕۆدا هەن، ئەمانە هەندێکن لە گرنگترینیان کە پێویستە کەسانی نوێ لێیان تێبگەن:
- بیتکۆین (BTC): یەکەمین و گەورەترین دراوی دیجیتاڵییە بە سەرمایەی بازاڕ. زۆرجار پێی دەوترێت “زێڕی دیجیتاڵ”، کە وەک ئامرازێک بۆ هەڵگرتنی بەها و پاراستنی سامان بەرامبەر هەڵاوسان دەبینرێت.
- ئیسێریۆم (ETH): زیاتر لە تەنها دراوێک، ئیسێریۆم گرێبەستە زیرەکەکانی ناساندووە – گرێبەستی خۆ-جێبەجێکار بە مەرجی نووسراو لە کۆددا. ئەم داهێنانە ئەپڵیکەیشنە نامەرکەزییەکان (dApps) توانادار دەکات و کەرتی نوێی وەک DeFi (دارایی نامەرکەزی) دروستکردووە.
- باینانس کۆین (BNB): تۆکەنی تایبەتی باینانس، کە یەکێکە لە گەورەترین ئێکسچەینجەکانی کریپتۆکەرەنسی لە جیهاندا. بەکاردێت بۆ داشکاندنی تێچووی بازرگانی و چەندین بەکارهێنان لە ناو ئیکۆسیستەمی باینانسدا.
- سۆلانا (SOL): ناسراوە بە خێرایی مامەڵەی زۆر و تێچووی کەم، سۆلانا ناوبانگی دەرکردووە بۆ چارەسەرییەکانی تواناداریی فراوانبوون.
- کاردانۆ (ADA): جەخت دەکاتەوە لەسەر بەردەوامی، تواناداریی فراوانبوون، و شەفافیەت بە شێوازێکی گەشەپێدان کە لەسەر توێژینەوە بنیاتنراوە.
- ڕیپڵ (XRP): دیزاینکراوە بۆ ڕێکخستنی پارەدان، گۆڕینەوەی دراو و سیستەمەکانی ناردنی پارە، بە جەختکردنەوە لەسەر کارکردن لەگەڵ دامەزراوە بانکییە نەریتییەکان.
بۆچی کریپتۆکەرەنسی گرنگە
گرنگی کریپتۆکەرەنسی لەوە زۆر زیاترە کە تەنها شێوازێکی نوێی پارە بێت. ئەمانە پێشکەش دەکات:
- لەخۆگرتنی دارایی: بانکدارکردنی ئەو کەسانەی کە حسابی بانکیان نییە لە سەرتاسەری جیهاندا
- کەمکردنەوەی لەمپەر: تێچووی کەمتر و چارەسەرکردنی خێراتر بۆ مامەڵە جیهانییەکان
- داهێنان: هەلی نوێ لە ڕێگەی پارە و داراییەکانی بەرنامەدانراو
- کۆنتڕۆڵ: سەربەخۆیی زیاتری بەکارهێنەر بەسەر دارایی کەسییەوە
- وەبەرهێنانی جێگرەوە: چینێکی نوێی دارایی کە شێوازی جۆراوجۆری وەبەرهێنانی تێدایە
دەستپێکرن بە شێوەیەکی دروست
کاتێک گەشتی کریپتۆکەرەنسی دەست پێدەکەیت، ئەم بنەما گرنگانە لەبیر بکە:
- بە کەمی دەست پێبکە: تەنها وەبەرهێنان بکە لەو بڕەی کە دەتوانیت لەدەستی بدەیت
- توێژینەوە بکە: پێش وەبەرهێنان لە پڕۆژەکان تێبگە
- داراییەکانت بپارێزە: وۆڵێت و ئێکسچەینجی باوەڕپێکراو بەکاربهێنە
- ئاگادار بە: کریپتۆکەرەنسی کایەیەکی خێرا گەشەکەرە
- بە گومان بە: ئەم پیشەسازییە فێڵبازان ڕادەکێشێت لەپاڵ داهێناندا
دواتر چی؟
کریپتۆکەرەنسی دەستپێکی گۆڕانکارییەکی بنەڕەتییە لە چۆنیەتی بیرکردنەوەمان سەبارەت بە پارە و بەها و سیستەمە داراییەکان. لە وتاری داهاتووماندا، بە قووڵتر تەکنەلۆژیای بلۆکچەین دەخەینە ڕوو – ئەو بنەما شۆڕشگێڕەی کە وادەکات دراوی کریپتۆ کاربکات.
جا ئەگەر ئارەزووت لە وەبەرهێنانە، یان لە خودی تەکنەلۆژیاکە، یان تەنها بۆ ئاگاداربوون لە داهاتووی دارایی، تێگەیشتن لە بنەماکانی کریپتۆکەرەنسی ڕۆژ بە ڕۆژ گرنگتر دەبێت لە جیهانە دیجیتاڵەکەماندا.
ئاگاداری: ئەم وتارە تەنها بۆ مەبەستی زانیارییە و ئامۆژگاری دارایی نییە. وەبەرهێنانی کریپتۆکەرەنسی مەترسی بەرچاوی تێدایە بەهۆی بەرزی و نزمی نرخیان. هەمیشە توێژینەوەی خۆت بکە پێش ئەوەی هەر بڕیارێکی وەبەرهێنان بدەیت.